Ongestoord genieten in waterrijke oase
Je moet er wel wat voor over hebben. Wie de reis naar het noordwestelijk puntje van het National Park Zuid-Kennemerland maakt, wordt beloond met een prachtige natuurervaring. Direct achter de zeeduinen ligt het Zuidervlak; één van de grootste (27 hectare) en mooiste natte duinvalleien in Noord-Holland. Door de afgelegen ligging kom je er weinig andere mensen tegen en kun je in alle rust genieten van de levendige natuur. Of je nu van groot wild houdt of verzot bent op kleine, zeldzame plantjes, voor iedereen is hier wat te beleven. En met het Duinmeer om de hoek komen ook vogelaars aan hun trekken. Tijd om de camera en verrekijker in te pakken; op naar IJmuiden!
Uitzicht om van te smullen
Wandelend of fietsend vanuit Santpoort-Noord is het genieten van een gevarieerd duinlandschap met bossen, struweel, open vlaktes en meren. Onderweg passeer je een aantal flinke duintoppen die de benen aardig op spanning zetten. Na de laatste klim wordt alle inspanning beloont met een prachtig uitzicht over de natte valleien van het Zuidervlak. Vanaf het bankje op het duin kijk je uit over een opvallend weids en open landschap. Konikpaarden en schotse hooglanders staan aan de rand van meertjes en poelen. In de verte loopt een groepje damherten over de duinhellingen en vliegt een wolk spreeuwen in cirkels over het land. Het is een bijzonder plaatje, dat meer op de vlaktes van Afrika lijkt dan de kust van Nederland. Alleen de rokende pijpen van de staalindustrie aan de horizon gooien roet in eten.
Geuren en kleuren in de zomer
Het laatste deel van het fietspad loopt slingerend naar beneden, richting het eindpunt bij Strandslag Zeeweg. Langs de weg liggen poelen en natte graslanden, die in de winter vollopen met regenwater. Regelmatig staat het hele gebied onder water en zijn de wegen onbegaanbaar. Ook in de droge zomers is het hier altijd lekker vochtig en is het genieten van de rijke bloemenpracht waar het Zuidervlak bekend om staat. In de uitgestrekte valleien staan duizenden ratelaar, watermunt en parnassia uitbundig in bloei. Dat smaakt naar meer! Wie bij de strandopgang het zandpad ‘Koningsweg’ noordwaarts volgt, laat de drukte van het fietspad achter zich en kan ongestoord speuren naar zeldzame planten als bitterling, slanke gentiaan, fraai duizendguldenkruid, armbloemige waterbies, bonte paardenstaart en teer guichelheil.
Volgelopen bomkraters
Aan de noordkant van de valleien wordt het landschap langs het pad woester. Er liggen natte bosjes met kronkelende berken en dichte struwelen met harig wilgenroosje en koninginnenkruid aan de open randen. Verscholen achter het struikgewas liggen enkele poelen. Je zou er bijna achteloos aan voorbij lopen, ware het niet dat het luide gekwaak van kikkers de aandacht trekt. De poelen zijn oude bomkraters uit de Tweede Wereldoorlog, waarschijnlijk ontstaan tijdens bombardementen op de Duitse verdedigingslinie in IJmuiden. In de diepe, volgelopen kraters stikt het van de planten en dieren. Het heldere water is gevuld met kranswieren, gewone waterbies en stijve waterranonkel, waartussen kleine watersalamanders zich schuilhouden. Boven het water zweven libellen en juffers door de lucht.
Speuren naar geoorde fuut bij het Duinmeer
Na zo’n 15 minuten wandelen passeert het pad een groot duinmeer. Vanuit de vogelkijkhut aan de zuidkant heb je goed zicht en kun je elk seizoen wel iets zien. Het ondiepe water trekt veel eenden aan, zoals brilduiker, kuifeend, slobeend, wintertaling, bergeend en tafeleend. Even verderop dobberen knobbelzwanen en grauwe ganzen op het water, terwijl zwaluwen laag voorbij scheren. Langs de oevers prikken steltlopers een maaltje bij elkaar in het zand. Tijdens de trekperiode maak je kans op gasten als witgat, groenpootruiter, kleine plevier en oeverloper. In het broedseizoen (maart-augustus) is het speuren naar de geoorde fuut; één van de sierlijkste vogels van ons land. Met dieprode ogen en een waaier van goudgele pluimen aan de zijkant van het inktzwarte hoofd. Het is een prachtig plaatje, dat je maar op een handvol plaatsen langs de kust kunt zien.
Een actueel overzicht van planten en dieren die zijn waargenomen in het Zuidervak en Duinmeer. Met de handige Obsidentify-app kun je ook eigen waarnemingen toevoegen.
Een afwisselende wandeling vanaf station Santpoort-Noord, via duinen en strand naar station Overveen. Met optie om de route te verlengen tot station Zandvoort.
In vier uur doorkruis je de voormalige landgoederen van Duin- en Kruidberg en Midden-Herenduin, met de natte valleien van het Zuidervlak én het Duinmeer als bonus.
Aan de zuidkant van het Duinmeer ligt een moderne hut van cortenstaal, verscholen in het duinlandschap. Je ziet er veel steltlopers en watervogels (o.a. geoorde fuut).
Een bankje (DK-14) markeert dit hoger gelegen uitkijkpunt, dat richting het noorden een mooi uitzicht biedt over de lagergelegen natte valleien van het Zuidervlak.
Vlakbij station Santpoort-Noord, tegenover de duiningang, ligt Hoeve Duin- en Kruidberg. Met een heerlijk terras, uitzicht over de weilanden, een speelweide én ambachtelijk gemaakt ijs.
Leestip
Duinen en mensen Kennemerland
Als je meer wilt weten over de geschiedenis en natuur van de duinen tussen Vogelenzang en Bergen, dan mag je dit boek niet missen. Met veel kaarten, foto’s en achtergronden. Het boek is inmiddels uitverkocht, maar nog goed tweedehands te vinden. Of bestel een digitale versie (PDF) bij de uitgever.
Route
Zuidervlak
Het Zuidervlak ligt enigszins afgelegen. Vanaf ingang Duin- en Kruidberg in Santpoort-Noord is het ruim een uur wandelen (blauwe route) of 20 min fietsen over de Zeeweg. Alternatief is een wandeling van 25 minuten over het strand bij IJmuiderslag, richting strandslag Zeeweg. In het gebied kun je een mooi rondje maken via de Koningsweg en het Hubertuspad.
Navigatie: Duin- en Kruidbergerweg 1, 1985 HG Driehuis
Toegang
Zuidervlak
Het Zuidervlak is eigendom van Natuurmonumenten en onderdeel van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Het gebied is vrij toegankelijk voor bezoekers, je hebt geen toegangskaart nodig. Alleen voor het parkeren bij de ingang van Duin- en Kruidberg is er sprake van een vergoeding voor niet-leden. Het is niet toegestaan om van de paden af te gaan (speelterreinen uitgezonderd) of om honden en andere (huis)dieren mee te nemen.
Andere bezienswaardigheden in regio IJmuiden
Heerenduinen
Onder het bladerdak van oude, reusachtige eiken zingen vogels het hoogste lied, terwijl damherten en reeën stilletjes rondsluipen.
Kennemermeer
Al jarenlang worden er records gebroken en nieuwe soorten ontdekt. In deze duinvallei zie je zeldzame planten in duizelingwekkende aantallen.
Kennemerstrand
Op het Kennemerstrand bij IJmuiden is het zand altijd in beweging. Wind en water maken een indrukwekkend landschap, dat je nog zelden ziet.
Kunstenaarsduintjes & Duinen van Velsen
Het best bewaarde geheim van IJmuiden. Wie van avontuur houdt, volgt de smalle zandpaadjes in dit kleine duingebied bij de haven.
Midden-Herenduin
In de vroege uurtjes komt het bos bij Driehuis tot leven. De dieren maken zich klaar voor een nieuwe dag. Dat wordt genieten!