Kunstenaarsduintjes & Duinen van Velsen

Speuren naar slanke mantelanjer

Tussen de grote, betonnen bouwwerken komen in de zomer veel bijzondere planten tot bloei. Het zijn vooral soorten die kenmerkend zijn voor het zeedorpenlandschap, zoals slangenkruid, gewone ossentong, wilde reseda, walstrobremraap en ratelaar. Ook de silene soorten zijn rijk vertegenwoordigd in het gebied; je ziet er nachtsilene, kegelsilene, oorsilene, dagkoekoeksbloem en avondkoekoeksbloem. Uit dezelfde familie en net zo sierlijk is de slanke mantelanjer, een zeer zeldzame soort die opvallend vaak wordt waargenomen in de omgeving van IJmuiden. Je herkent de plant aan de dunne, rechtopstaande en groene stelen met aan het uiteinde een omwindsel van bruine schutbladeren om een roze bloemhoofdje. Dankzij de lange bloeitijd (mei tot de herfst) maak je een goede kans om ze te spotten.

Ondoordringbare stekelwouden

De Kunstenaarsduintjes & Duinen bij Velsen zijn rijk begroeid met struiken, zoals duindoorn, vlier, wilde liguster, meidoorn en sleedoorn. Ze vormen dichte, bijna ondoordringbare wouden in de lagergelegen valleien. Tussen de stekelige takken is het voorzichtig manoeuvreren. In de winter is het landschap kaal en goed te zien dat de stammen en takken bedekt zijn met allerlei korstmossen en zwammen. Vooral groot dooierzwam is dominant in het gebied en kleurt hele struiken diepgeel. Het zorgt voor mooie contrasten met de groene mossenkussens op de schaduwrijke grond. In het vochtige, donkere mini-klimaat van het struweel is het ook goed toeven voor paddenstoelen. Op vlieren zijn de lichtbruine, bijna doorzichtige zwammen van echt judasoor te zien. In zachte, natte winters zijn ze op hun mooist. Duindoornvuurzwam is minder makkelijk te spotten. De hoefvormige bruine zwam groeit op de dikkere, oudere takken van duindoorn, vaak wat lager bij de grond.

Spookachtig wit gordijn

In de lente ondergaan veel struiken een bijzondere metamorfose. Grote delen zijn bedekt met wit, taai spinsel. Dit is het werk van de stippelmot, ook wel spinselmot genoemd. Er zijn verschillende soorten, elk met een eigen voorkeur voor de struik waarop de eitjes worden gelegd. Als de larven uit de eitjes komen, beginnen de rupsen gelijk met eten. Ondertussen scheiden ze een wit spinsel uit dat een doorzichtig web vormt, waarin ze veilig zijn voor natuurlijke vijanden als vogels en sluipwespen. In een mum van tijd eten duizenden rupsen de struiken helemaal kaal en laten ze een spookachtig wit gordijn achter. Opmerkelijk is dat de planten deze vraatzucht overleven en weer nieuw blad aanmaken, nadat de verpopte rupsen als vlinders het luchtruim hebben gekozen.

Openlucht concerten

Het dichte struikgewas trekt veel ook zangvogels aan. Al vroeg in het voorjaar komen ze terug van hun overwinteringsgebieden om hier bij IJmuiden te werken aan hun nageslacht. Vanuit de toppen van de struiken worden prachtige liederen de lucht in geslingerd. De ene vogel zoekt luidruchtig een partner, terwijl de ander fel zijn territorium verdedigt. Veilig verscholen tussen de takken van de struiken broeden o.a. braamsluiper, kneu, nachtegaal, tjiftjaf en fitis. Als het broedseizoen erop zit, is het wachten op de vogeltrek in het najaar. Grote groepen vogels trekken langs de Nederlandse kust richting het zuiden en gebruiken het duingebied om op te laden tijdens de lange reis. Met een rijk aanbod aan bessen zijn de Kunstenaarsduintjes & Duinen bij Velsen een geliefde tussenstop en worden er regelmatige zeldzame vogelsoorten gespot.