Historische landjes en nieuwe waternatuur
In het binnenduin van Heemskerk komt een jarenlange traditie van tuinbouw op een bijzondere manier samen met de ontwikkeling van nieuwe natuur. Aan de ene kant vind je in De Vlotter & Duinweide oude landjes waar schapen grazen en rogge wordt geteeld. Even verderop hebben de landjes plaatsgemaakt voor stromend water en is alle ruimte gegeven aan natte natuur. De combinatie levert een aantrekkelijk, afwisselend landschap op, waar je heerlijk kunt wandelen. Vanaf Duiningang Kraaiennest zijn er meerdere routes te volgen. Het is er altijd gezellig druk. Veel bezoekers starten hier een wandeling naar Gasterij Kruisberg of springen op de fiets naar het Heemskerkse strand.
Ruimte voor natuur op De Vlotter
Jarenlang werden er bloemen, aardperen en rabarber geteeld. Verspreid over De Vlotter lagen landjes waarop tuinders met hard werk hun brood verdienden. Een mooie traditie, maar niet altijd even goed voor de natuur. In 2022 heeft beheerder PWN een groot herinrichtingsproject afgerond waarmee planten en dieren weer alle ruimte krijgen. De landjes maakten plaats voor een glooiend landschap. Slingerend over de lagere delen loopt een brede duinrel, waarmee overvloedig water vanuit het duin wordt afgevoerd naar de polders aan de andere kant van de Rijksstraatweg. Het heldere water brengt leven terug op De Vlotter. Vanaf de parkeerplaats leiden wandelpaden en bruggetjes bezoekers langs bloemrijke graslanden, boordevol vlinders, bijen en hommels. Een speelweide en picknicktafels maken het plaatje compleet.
Kwelwater in de duinen heeft vaak een bruinoranje gloed en olieachtige kleuren van ijzerbacteriën
Goed bewaarde elzenhagen in de Duinweide
Aan de overkant van het fietspad ligt Duinweide. De bedrijvigheid van de Heemskerkse tuinders is niet meer zoals vroeger, maar de open veldjes, sloten en boomsingels geven het gebied nog steeds een fijne ‘landelijke’ uitstraling. Wat opvalt zijn de kaarsrechte hagen van zwarte els. Ze zijn ooit aangeplant om de zilte wind uit zee te keren toen het landschap hier kaal en open was. Dat is moeilijk voor te stellen als je nu naar het dichte bos kijkt. Ook de hagen zelf zien er imposant uit. Kleine zoogdieren vinden er een veilige schuilplaats. En ze bieden schapen dekking tegen zon en regen. Dit soort natuurlijke perceelscheidingen zijn op veel plekken in het binnenduin verloren gegaan, maar op de Duinweide zijn de hagen nog in hun oude glorie te bewonderen.
Bron: Van Tuin naar Duin, Ontwikkelingsvisie voor de Vlotter en Duinweide, 2011
Klimopwoud vol bijen en vlinders
Door de vele overgangen tussen open veldjes, struweel en bos voelen allerlei soorten vlinders zich thuis in de Duinweide. Op zonnige dagen maak je o.a. kans op dagpauwoog, atalanta, groot koolwitje, citroenvlinder, gehakkelde aurelia, bont zandoogje en klein geaderd witje. Aan het einde van het seizoen, als de meeste planten het hebben opgegeven, vinden vlinders en bijen nog nectar op de kleine, onopvallende bloemetjes van klimop. In de bosrand ten oosten van de Duinweide heeft deze klimmer vrijwel alle grote bomen bedekt met een groene jas van stengels en bladeren. Het lijkt misschien alsof de gastheer wordt gewurgd en uiteindelijk het loodje legt, maar de meeste bomen ondervinden geen last. Voor insecten en vogels is het ‘klimopwoud’ daarentegen een waardevol thuis, waar ze dekking en voedsel vinden.
Voorjaarsbloeier langs duinbeken
Kriskras door het gebied loopt een stelsel van duinbeken. Ze zijn vroeger gegraven om het kletsnatte duin snel te ontwateren zodat de grond geschikt bleef voor landbouw. In de zomer vallen de beken droog en zijn ze amper te herkennen tussen de hoge begroeiing. Gedurende de winter stijgt de waterstand en lopen ze weer langzaam vol. Op sommige plekken kleurt het water roestbruin van de ijzerrijke mineralen die door kwel diep vanuit de grond naar de oppervlakte zijn gevoerd. Op een enkele plek groeit stengelloze sleutelbloem. Deze plant is een kwetsbare soort; oorspronkelijke wilde populaties zijn zeldzaam in Nederland. Hier in de duinen vinden ze geschikte omstandigheden aan de oevers van de beken. De lichtgele bloemen verschijnen vroeg in het voorjaar, voordat het blad aan de bomen komt.
Een afwisselend rondje van een uur langs akkertjes en bossen in het duingebied bij Heemskerk. De route is gemarkeerd met gele pijltjes en komt ook langs Gasterij Kruisberg. Start bij Duiningang Kraaiennest.
De rode route (4,2 km) combineert het Berkenbos met de akkers en waterpartijen van De Vlotter. Een heerlijk rondje met veel afwisseling onderweg. Startpunt bij Duiningang Kraaiennest.
Gasterij Kruisberg is gevestigd in een boerderij midden in het duingebied. Er is een groot terras waar je even kunt bijkomen met een hapje en drankje. Of je zoekt een plekje binnen bij het haardvuur.
De Patatoloog ligt aan de Rijkstraatweg, tegenover Duiningang Kraaiennest. Een fijne plek om even bij te komen van een wandeling of fietstocht. De verse huisgemaakte frieten zijn een begrip in de regio.
Op het natuurplatform Waarneming.nl vind je een overzicht van planten en dieren die zijn waargenomen in De Vlotter en Duinweide. Inclusief foto's, geluiden en kaarten.
Recht tegenover De Vlotter, aan de overzijde van de Rijksstraatweg, ligt Rijks B&B. De twee luxe, stijlvolle huisjes hebben een monumentale uitstraling en zijn van alle gemakken voorzien.
Leestip
Duinen en mensen Kennemerland
Als je meer wilt weten over de geschiedenis en natuur van de duinen tussen Vogelenzang en Bergen, dan mag je dit boek niet missen. Met veel kaarten, foto’s en achtergronden. Het boek is inmiddels uitverkocht, maar nog goed tweedehands te vinden. Of bestel een digitale versie (PDF) bij de uitgever.
Route
Duinweide & De Vlotter
Vanaf Duiningang Kraaiennest loop je direct Duinweide & De Vlotter in. Je bereikt de ingang via de Rijksstraatsweg tussen Castricum en Heemskerk. Neem de afslag aan de overzijde van de Patatoloog. Vanaf de parkeerplaats loopt een fietspad westwaarts de duinen in. Links van het fietspad ligt Duinweide, rechts De Vlotter.
Navigatieadres: Duinweg 2A, 1969 MP Heemskerk
Toegang
Noordhollands Duinreservaat
Het Noordhollands Duinreservaat is toegankelijk van zonsopkomst tot zonsondergang. Wandelen, fietsen en paardrijden is alleen toegestaan op paden en speelvelden. Honden zijn welkom, mits kort aangelijnd. Uitzonderingen zijn aangegeven op borden. Voor toegang tot het gebied heb je een duinkaart nodig. Deze kun je kopen bij een kaartautomaat of via de website van PWN. Alle toegangsregels vind je hier.
Andere bezienswaardigheden in regio Heemskerk
Berenweide
Het bos van de Berenweide ligt er al honderden jaren. Ooit aangeplant voor hakhout, maar nu voor bezoekers om van te genieten.
Duivelshoek & Verbrande vlak
Als wandelaar heb je dit duingebied bij het strand vaak helemaal voor jezelf. Je vindt er valleien vol bloemen en een imposant paraboolduin.
Het Gat van Heemskerk
Op het strand van Heemskerk is een enorm gat in de duinen ontstaan. Hier voel je de brute kracht van de natuur. Een aanrader als het stormt.